Wie zich in de yogaliteratuur verdiept, komt onvermijdelijk het begrip “chakra” tegen. Maar wat zijn chakra’s nu precies? Chakra’s zijn energiecentra in het lichaam die ons lichamelijk en geestelijk functioneren regelen. Het doen van yoga oefeningen blijkt een positief effect te hebben op de werking van de chakra’s (en daarmee dus op ons lichamelijk en geestelijk functioneren). Daarom besteden vele yoga-deskundigen aandacht aan de chakra’s. Dit artikel is een korte inleiding op de chakraleer.

Ontstaan chakraleer

Gemoedstoestanden gaan dikwijls gepaard met sensaties in het lichaam. Dit blijkt wel uit uitdrukkingen zoals:

• vlinders in je buik hebben (bij verliefdheid);
• een brok in je keel hebben bij ingehouden verdriet (of andere intense emoties);
• het hart dat een sprongetje van vreugde maakt;
• het volle hoofd na intensief denkwerk.

De oude Indiase wijzen moeten dit ongetwijfeld ook hebben opgemerkt. Terwijl zij de aandacht tijdens diepe meditatie naar binnen richtten, namen zij deze sensaties waar als wervelingen van energie. Uiteindelijk kwamen zij tot de conclusie dat deze wervelingen worden veroorzaakt door energiecentra op specifieke plekken in het lichaam. Zij stelden zich deze centra voor als draaikolken die energie uit de kosmos opzuigen en verdelen over de omliggende lichaamsgebieden. Deze energiecentra noemden zij “chakra’s” (chakra betekent wiel). Zij werkten hun bevindingen uit in wat wij nu de chakraleer noemen.

De zeven hoofdchakra’s

Meestal worden er zeven hoofdchakra’s onderscheiden. Dit zijn:

1. Wortel chakra;
2. Heiligbeen chakra;
3. Zonnevlecht chakra;
4. Hart chakra;
5. Keel chakra;
6. Voorhoofd chakra;
7. Kruin chakra.

Deze hoofdchakra’s bevinden zich langs de ruggengraat (behalve het voorhoofd- en kruinchakra, die bevinden zich respectievelijk in en op het hoofd). Het worden “hoofdchakra’s” genoemd omdat er zich ook kleinere chakra in onder andere de knieën, voeten en handen bevinden.

De zeven hoofdchakra’s in het lichaam.

Elk chakra regelt bepaalde lichaamsfuncties. Daarnaast is elk chakra verantwoordelijk voor bepaalde psychische zaken. Ze kunnen daarom gezien worden als een brug tussen lichaam en geest. Het wortel chakra verzorgt bijvoorbeeld op lichamelijk gebied het werking van de bijnieren, de dikke darm, de botten, de benen en de voeten. Op psychisch vlak hangt het wortelchakra samen met gronden en overleven.

Zoals eerder werd aangegeven, kunnen chakra’s voorgesteld worden als kolken die energie uit de kosmos opzuigen. Als zo’n kolk teveel energie opzuigt, dan is er sprake van een overmatig werkend chakra. Wordt er te weinig energie opgezogen, dan functioneert het chakra gebrekkig. In beide gevallen is er sprake van onbalans. Deze onbalans kan negatieve gevolgen hebben voor de fysieke gezondheid, maar het kan zich ook uiten in bepaalde psychische problemen. Vaak gaat het gebrekkig functioneren van het ene chakra gepaard met het overmatig werken van een andere. In het ideale geval werken ze in volledige harmonie met elkaar.

Chakrawerk

Het is mogelijk om de werking van de chakra’s te beïnvloeden met yogaoefeningen. Dit kan omdat elk chakra met een bepaald lichaamsgebied correspondeert. Door dus oefeningen te doen die op dat lichaamsgebied inwerken, beïnvloed je het funcioneren van bijbehorend chakra. Als je bijvoorbeeld oefeningen doet met de benen, breng je het wortelchakra in balans. En oefeningen die op het borstgebied inwerken zijn bevorderlijk voor het hartchakra. Naast fysieke oefeningen kun je ook visualisaties aanwenden om de chakra’s te harmoniseren.

Verder worden chakra’s geassocieerd met kleuren, geometrische vormen, planeten (astrologie), edelstenen, mythologische figuren en dieren. Al deze associaties bieden aanknopingspunten voor gericht chakrawerk.

Ik heb een mindmap gemaakt met daarin een overzicht van de zeven chakra’s met hun functies en associaties. Klik hier om die mindmap te zien

Bestaan chakra’s nu echt?

Chakra’s zijn niet stoffelijk zoals bijvoorbeeld de lever. Ze zijn dus niet tastbaar en zichtbaar. Vooralsnog is er geen enkel wetenschappelijk bewijs voor het bestaan ervan. Zelfs de Indiase wijzen vonden schijnbaar dat men de chakraleer niet te letterlijk moet nemen. Ze hebben namelijk gezegd dat het meer is ‘alsof’ er zoiets als chakra’s bestaan. Dit maakt wel duidelijk dat je er niet al te stellig over moet doen.

In mijn eigen ervaring lijken chakra’s echter wel degelijk te bestaan. Ik heb ondervonden dat de chakraleer een nuttige bijdrage kan leveren aan de yogapraktijk. Blijkbaar sta ik daar niet alleen in, want de chakraleer is onder yogabeoefenaren vrij algemeen geaccepteerd. Dit wijst erop dat men werken met de chakra’s nuttig en bruikbaar vindt.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je in chakra’s moet geloven om yoga te kunnen beoefenen. Je kunt heel veel baat hebben bij yoga zonder zelfs ooit maar van chakra’s gehoord te hebben.

Ik ben een voorstander van zelf onderzoeken. Kijk voor jezelf of je het bruikbaar vindt. Bij de beschrijvingen van oefeningen op deze site zul je vaak zien staan op welke chakra’s die oefening inwerkt. Ga bij jezelf na of je dat ook zo ervaart. Als je op een gegeven moment tot de slotsom komt dat je er niets mee kunt, leg het dan gerust naast je neer.

Meer informatie over chakra’s

Inmiddels is er al ontzettend veel over chakra’s geschreven. Dus het is niet al te moeilijk om er meer informatie over te vinden. In ieder geval zijn er drie boeken die ik van harte kan aanbevelen:

• Anodea Judith
  Chakra Werkboek, Het chakrasysteem als sleutel tot kennis en geestelijke groei.
  ISBN 9789069635033

• Mieke de Bock en Miriam Wapenaar
  Yoga doen, chakra’s ervaren
  ISBN 9789045311647

• Swami Saradananda
  De Chakragids
  ISBN 9789089981707

_________________________________________

Geraadpleegde literatuur

Bittlinger, A., Chakra meditaties, Een weg naar zelfverwerkelijking. Den Haag, 2001.

Bock, M. de, M. Wapenaar, Yoga doen, chakra’s ervaren. Rotterdam, 2011.

Judith, A., Chakra werkboek, Het chakrasysteem als sleutel tot kennis en geestelijke groei. 14e druk, Haarlem, 2002.

Melenberg, I., “Chakra’s: bronnen van levenskracht, laat je energie stromen”, Happinez, jaargang 10, nummer 1 – 2012, pag. 60-64.

Ornstein, R.E., The psychology of Consciousness. London, 1975.

Tiemersma, D., Chakrayoga, Ervaringskennis en bevrijding van de levensenergieën en lichamen. 1e druk, Gouda, 2011.